Toespraak van de President van de Republiek Polen,
Zijne Excellentie B. Komorowski
tijdens de 70e Herdenking van de bijdrage van de 1ste Poolse Onafhankelijke Parachutistenbrigade aan Market Garden
Driel, 20 september 2014
Uwe Koninklijke Hoogheid, geachte veteranen, excellenties en alle geachte aanwezigen hier op het Polenplein in Driel.

“De kortste weg, de kortste weg naar Polen”, luidde de leus van de 1ste Poolse Onafhankelijke Parachutistenbrigade van generaal Stanisław Sosabowski. Deze was in Groot-Brittannië geformeerd uit soldaten die na de nederlaag in september 1939 het Westen hadden weten te bereiken om daar de strijd voor een vrij Polen voort te zetten.
“De kortste weg”, al is deze weg naar een vrij Polen uiteindelijk een heel, heel lange weg gebleken. De brigade maakte deel uit van de Poolse Strijdkrachten. Daartoe behoorden ook de Poolse luchteenheden, de Poolse marine, die in de Atlantische Ocean en de Middellandse Zee streed, de Eerste Pantserdivisie van generaal Maczek, die in haar strijd vanuit Normandië via België en Nederland naar Willemshaven in Duitsland is getrokken, en het Poolse Tweede Corps in Italië, dat onder aanvoering van generaal Anders vanuit Monte Casino zelfs Ancona wist te bereiken.
In diezelfde tijd maakte in het bezette Polen het honderdduizenden mensen tellende Poolse ondergrondse leger zich op voor een heel Polen omvattende, nationale opstand.
De 1ste Poolse Onafhankelijke Parachutistenbrigade moest die opstand ondersteunen. Deze soldaten geloofden dat zij de eersten zouden zijn die, met de wapens in de hand, naar hun land zouden terugkeren en als eersten het Poolse ondergrondse leger de hand zouden schudden. Dat was het moment waar zij van droomden en de taak waarop zich zij voorbereidden.
De geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog heeft aan die Poolse dromen en plannen een eind gemaakt.
Op 1 augustus 1944 moest Warschau, de Poolse hoofdstad, een ongelijke strijd voeren met de Duitse bezetter. Deze strijd heeft 63 dagen geduurd en zo’n 200.000 slachtoffers geëist, zowel onder de ondergrondse strijders als onder de burgerbevolking.
Op bevel van Stalin heeft het naderende Sovjetleger zijn offensief uitgesteld, zodat de Duitsers de tijd kregen om met het opstandige Warschau af te rekenen. Op bevel van Hitler moest Warschau ophouden te bestaan. Dit bevel is in enorme mate ten uitvoer gebracht.
Zo is het gekomen dat de soldaten van de 1ste Poolse Onafhankelijke Parachutistenbrigade niet in hun eigen land hebben gestreden, maar hier, op Nederlandse bodem, binnen het kader van de mislukte operatie Market Garden van de geallieerden, onder andere om terugtrekkende Britse legeronderdelen van rugdekking te voorzien.

De Poolse soldaten hebben gestreden en met hun bloed betaald voor de vrijheid van de westerse wereld, voor de vrijheid van andere volkeren, voor de vrijheid ook van de Nederlanders.
Zij leverden hun strijd met bloedend hart, want zij wisten dat daar, in Polen, in Warschau hun landgenoten en hun gezinnen om het leven kwamen, dat daar hun hoofdstad met de grond gelijk werd gemaakt, dat daar inmiddels het IJzeren Gordijn aan het vallen was, dat Polen aan de oostelijke kant binnen de invloedssfeer van de Sovjet-Unie bracht, waarbij voor de staat Polen bovendien de helft van haar vooroorlogse grondgebied verloren ging.
Daarom wil ik bij de 70-jarige herdenking van die dramatische strijd en die dramatische gebeurtenissen, maar tegelijkertijd ook op het 25-jarig jubileum van de herwonnen vrijheid van Polen en onze terugkeer naar de grote westerse familie, niet alleen eer betuigen aan de Poolse parachutisten die op Nederlandse bodem zijn gesneuveld. Ook wil ik de Nederlanders, Uwe Koninklijke Hoogheid en de gehele koninklijke familie danken voor het feit dat u de Poolse bijdrage aan de strijd voor de vrijheid van het Koninkrijk der Nederlanden niet bent vergeten. En voor uw zorg voor de graven van de Poolse soldaten.
Graag wil ik alle Nederlanders en met name de inwoners van Driel danken voor deze plaats, voor uw attentheid en voor het standbeeld van generaal Sosabowski.
Ik wil vandaag ook graag mijn dankbaarheid betuigen aan de geschiedenis die Polen welgezind is geweest, en mijn dankbaarheid uitspreken voor het feit dat die strijd en die opoffering niet voor niets zijn geweest. Omdat wij opnieuw bij elkaar kunnen zijn en samen een Europa van vrije volkeren en vrije mensen kunnen opbouwen. Ons samen kunnen verheugen over het feit dat het IJzeren Gordijn, dat de volken van Europa tientallen jaren lang gescheiden heeft gehouden, is weggevallen. En omdat wij vandaag de dag samen bij de NAVO en de Europese Unie horen.
Destijds is het niet gelukt om de kortste weg te nemen. Maar vandaag zijn wij, na een lange, heel lange weg, opnieuw bij elkaar als vrije mensen.