Toespraak tijdens de 81e Herdenking van de bijdrage van de 1ste Poolse Onafhankelijke Parachutistenbrigade aan Operatie Market Garden door de minister van Defensie, Ruben Brekelmans op 20 september 2025 te Driel.

Let op: Alleen het gesproken woord geldt!

Geachte aanwezigen,

Generaal Sosabowski vertelt in zijn memoires beeldend over het moment dat hij sprong boven Driel. Het gaat als volgt:

“De man die voorop stond duwde een bundel opvouwbare fietsen naar buiten en sprong toen zelf in de ruimte. Nummer twee, drie, vier en de anderen volgden, elk met een vriendelijk duwtje van de Amerikaan die bij de deur stond. En toen was het mijn beurt. Ik leunde voorover, greep de deurstijlen vast en stapte met mijn linkervoet in het niets. Met voorovergebogen schouders en gebogen benen viel ik als een rijpe herfstappel. Nu stond ik op het punt te oogsten wat ik gezaaid had. In een flits vroeg ik me af: Heb ik mijn werk goed gedaan? Zou ik een goede oogst kunnen verwachten?”

Die oogst kwam niet in de vorm die hij had gehoopt.
De brug bij Arnhem bleef in Duitse handen.
De verliezen waren zwaar.
Maar de oogst was er wel degelijk: moed, trouw, solidariteit – en de diepe waardering van de mensen van Driel en Oosterbeek.

Vandaag, hier in Driel, zijn wij getuige van een historische stap. De Britse overheid geeft de Poolse parachutisten de erkenning die zij verdienen.
Daarmee wordt eindelijk recht gedaan aan de mannen die hier sprongen op zondag 21 september 1944.

Nederland zette in 2006 al een belangrijke stap.
Koningin Beatrix reikte toen de Militaire Willems-Orde uit aan de Poolse brigade.
En postuum de Bronzen Leeuw aan generaal Sosabowski.
Daarmee werd een fout uit het verleden hersteld.
Want inzet voor vrijheid verdient altijd erkenning.

Ook Britse veteranen hebben die erkenning altijd gegeven.
Uit eigen beweging financierden zij een monument en plaquette op het Polenplein, hier in Driel
Zij wisten: de komst van de Polen gaf ons hoop.
Zij zagen in dat de inzet van de Poolse brigade vele levens redde.

Formele erkenning maakt dit verhaal rond.
En het laat zien dat erkenning meer is dan een onderscheiding of een ceremonie.
Erkenning is waardering.
Erkenning is aandacht.
En erkenning is ook motivatie: een boodschap die doorwerkt in volgende generaties.

De geschiedenis van Driel verbindt Polen en Nederland voorgoed.
Het is een band die nog altijd bestaat.

En die band is vandaag belangrijker dan ooit.
Nederlandse Patriots en F-35’s beschermen samen met de Polen de oostflank van de NAVO.
We hebben onlangs nog Russische drones boven Polen onderschept.
Dat laat zien: de dreiging is reëel.

Rusland laat zich keer op keer zien als agressor en begaat dagelijks oorlogsmisdaden.
Oekraïne heeft het volste recht zich te verdedigen.
En wij hebben de plicht hen te steunen.
Samen met Poolse en andere bondgenoten houden we de Russische dreiging zo ver mogelijk van ons vandaan.

Daarbij moeten wij onszelf steeds opnieuw dezelfde vraag stellen die generaal Sosabowski zich hier in Driel stelde:
“Heb ik mijn werk goed gedaan? Doe ik genoeg?”
Dat is de vraag die iedere bondgenoot in de NAVO zich moet stellen.
Doen we genoeg om elkaar te beschermen?
Doen we genoeg om vrijheid en veiligheid ook voor de volgende generatie te waarborgen?

De mannen die hier in 1944 sprongen, gaven hun antwoord niet in woorden maar in daden.
Zij wisten wat opoffering betekende.
Zij streden niet alleen voor hun eigen vaderland, maar ook voor een ander volk.

Vandaag zijn wij bereid hetzelfde te doen: voor elkaar, voor onze vrijheid, voor onze gemeenschappelijke veiligheid.

Dames en heren,

De vragen die generaal Sosabowski zich stelde, klinken hier nog steeds door. “Heb ik mijn werk goed gedaan? Zou ik een goede oogst kunnen verwachten?”

Het antwoord is vandaag zichtbaar.
Hun werk was goed.
Hun oogst is de bijdrage aan onze vrijheid.
Hun oogst is de blijvende band tussen Polen, Groot-Brittannië en Nederland.
Hun oogst is erkenning – hier, vandaag, door ons allemaal.
Dank u wel.