Toespraak tijdens de 81e Herdenking van de bijdrage van de 1ste Poolse Onafhankelijke Parachutistenbrigade aan Operatie Market Gardenop door de Poolse minister van Defensie Stanisław Wziątek
op 20 september 2025 te Driel.
Herinnering is een open raam waardoor we hen zien die we in ons hart dragen.
Ministers, Excellenties, Burgemeester, Generaals, Officieren, geachte Dames en Heren,
De helden die vochten voor uw en onze vrijheid blijven in ons hart en in onze herinnering.
Zij zijn onze trots, welke onze identiteit bepaalt en de behoefte aan het opbouwen van een wereld van waarden, een wereld van vrijheid, onafhankelijkheid en zelfbeschikking.
Het zijn deze heldhaftige daden, zoals die tijdens operatie Market Garden, die voor ons als voorbeeld dienen voor het bouwen van de kracht van allianties.
Deze operatie neemt een bijzondere plaats in in de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog.
Hier, op deze grond, moesten luchtlandingsstrijdtroepen het einde van de oorlog bespoedigen. Aan de operatie nam voor het eerst in de geschiedenis van het Poolse leger een elite luchtlandingseenheid deel – de 1e Poolse Onafhankelijke Parachutistenbrigade, onder het moedige bevel van generaal Stanisław Sosabowski.
Tijdens de gevechten verloren 97 soldaten hun leven, raakten 120 vermist en 219 gewond. Toch werd de professionaliteit, moed en rol van de Polen die deelnamen aan Operatie Market Garden niet onmiddellijk erkend.
Het heeft maar liefst 80 jaar geduurd voordat generaal Sosabowski en zijn soldaten hun plaats in de geschiedenis konden heroveren. De betrokkenheid van de samenleving, met name van Cora Baltussen en haar erfgenamen, is van onschatbare waarde. Op deze plek wil ik ook de Nederlandse autoriteiten bedanken voor de recente inspanningen om de prestaties van de hier strijdende Polen te eren. Het onthullen van deze gedenkplaat vandaag is het resultaat van gezamenlijke inspanningen, niet alleen van ons die hier aanwezig zijn, maar ook van hen die ons zijn ontvallen.
Tegelijkertijd wil ik de autoriteiten van het Koninkrijk der Nederlanden en de inwoners van Nederlandse steden bedanken voor het in ere houden van het erfgoed van de Poolse soldaten, voor het koesteren van hun ethos en voor het onderhoud van de plaatsen die hun oorlogsdaden herdenken.
Geachte Aanwezigen,
Vandaag komen wij bijeen op Nederlands grondgebied om, samen met de autoriteiten van het Koninkrijk der Nederlanden, het Verenigd Koninkrijk en Polen, en met deelname van soldaten van luchtlandingsbrigades uit onze landen, hulde te brengen aan alle Poolse en geallieerde soldaten die gesneuveld zijn in zware gevechten.
Wij herdenken hen en zullen dit blijven doen.
Herdenkingsceremonies zoals deze, die herinneringen aan gebeurtenissen uit onze gezamenlijke geschiedenis oproepen, dragen bij aan de versterking van de samenwerking tussen de Republiek Polen en het Koninkrijk der Nederlanden en verdiepen de vriendschap tussen de soldaten van beide legers.
Ik kan hier de recente gebeurtenissen niet onbenoemd laten, die zich hebben afgespeeld in het Poolse luchtruim, waar Nederlandse F-35’s hielpen een aanval van Russische drones af te weren. Voor het eerst in de naoorlogse geschiedenis van de NAVO werd het bondgenootschap op de proef gesteld en heeft het die test doorstaan.
Dank u voor het broederschap, voor de alliantieondersteuning en voor het opbouwen van de capaciteiten om gezamenlijk de waarden van vrijheid en onafhankelijkheid te verdedigen.
De 21e eeuw zou een tijd moeten zijn van vrede en zorg voor de mens en zijn behoeften, maar helaas duikt een kwaad op, dat een ernstige bedreiging vormt voor de veiligheid van Europa en de wereld.
Aan de grens van de Republiek Polen en het volledige NAVO-gebied woedt een grootschalige oorlog; daarom moeten wij sterk staan door middel van onze militaire capaciteiten, onze geestkracht en onze samenwerking binnen het bondgenootschap.
Niet om oorlog te voeren, maar om ervoor te zorgen dat niemand ons durft aan te vallen.
Daarom dank ik u, Excellenties.
Dank aan andere vertegenwoordigers van de bondgenoten voor hun bereidheid tot samenwerking en voor de zeer concrete inzet van troepen en middelen voor de gezamenlijke uitvoering van de NAVO-operatie onder de codenaam „Eastern Sentry”.
Samen zijn we sterk, samen zijn we veilig, samen kunnen we een betere wereld creëren.