Openingswoord van de voorzitter van de Stichting Driel-Polen
de heer A.J.M. Baltussen
tijdens de 77e Herdenking van de bijdrage van de 1ste Poolse
Onafhankelijke Parachutistenbrigade aan Operatie Market Garden
Driel, 18 september 2020

Excellenties Generaals Dames en Heren,

Beste veteranen in Polen, Groot-Brittannië, Canada en de VS, we vinden het jammer dat, net als vorig jaar, het niet mogelijk is u hier persoonlijk te ontvangen. Gelukkig stelt de techniek ons instaat om toch samen te zijn en samen te herdenken.
Ook familieleden van veteranen, onze gasten van voorgaande jaren, al onze vrijwilligers en inwoners van Driel heten we allen van harte welkom bij deze herdenking, waarbij we speciale aandacht besteden aan de bijdrage van de 1e Poolse Onafhankelijke Parachutistenbrigade aan operatie Market Garden – 77 jaar geleden.

Het blijft vreemd aanvoelen dat we geen invulling kunnen geven aan de gastvrijheid zoals we die vanaf 1946 hebben gehanteerd.
In de laatste 3 kroonjaren 2009, 2014 en 2019 ontvingen wij op de dag van de herdenkingen tussen de 3.000 en 4.000 gasten en belangstellenden. In de tussenliggende jaren waren dat er ongeveer 800.
Vorig jaar waren wij met 35 genodigden op dit plein aanwezig en nu ongeveer 100. Van harte hopen wij dat we volgend jaar hier weer de gebruikelijke 800 gasten en belangstellenden kunnen ontvangen. Diverse nabestaanden hebben al aangekondigd te willen komen zodra het weer kan.
Ook de vrijwilligers die nu niet ingezet hoeven te worden staan in de startblokken om hun bijdrage weer te kunnen leveren.

Gelukkig kunnen wij wel blijven werken aan projecten.
Afgelopen week hebben wij de dag voor de jaarlijkse Polentocht, georganiseerd door de vereniging Luctor et Emergo, de opening van de wandelroute “de Polen van Driel” kunnen realiseren. De door Gelderland Herdenkt en de gemeente Overbetuwe beschikbaar gestelde financiën en in samenwerking met de 3 andere Airborne gemeenten hebben wij een route van 6 km rondom het dorp kunnen realiseren. De route voert langs markante punten die een rol hebben gespeeld in de bijdrage van de 1e Poolse Onafhankelijke Parachutistenbrigade aan Operatie Market Garden. Deze route sluit aan op de hiking trail van de Liberation Route Europe en krijgt daardoor niet alleen nationaal maar ook internationaal aandacht. Wij hopen dat ook inwoners van Driel deze route gaan lopen en de bijbehorende foto’s en teksten op onze website bekijken en lezen.

Het zal u niet zijn ontgaan dat langs de invalswegen van Driel diverse Airborne vlaggen hangen met het insigne van de 1e Poolse Onafhankelijke Parachutistenbrigade. Lokaal en internationaal heeft de vlag veel belangstelling en is daarmee een mooie aanvulling om de banden met de brigade te tonen.

Ons archief is de afgelopen 2 jaar in grote lijnen geïnventariseerd. Naast de standaard gegevens van onze stichting bevat het enkele bijzondere stukken. Daarbij zijn ervaringen van veteranen vanaf het moment dat hun land werd bezet, hun deportaties naar Siberië of hun dwangarbeid voor een van de bezetters. Via verschillende routes kwamen zij in het Verenigd Koninkrijk en werden opgeleid om in hun vaderland te worden ingezet. Uiteindelijk werden zij in deze omgeving gedropt om te vechten voor onze vrijheid.
Inmiddels is de benodigde subsidie voor een project toegezegd en beginnen wij binnenkort met het digitaliseren van de belangrijkste stukken, foto’s en ander materiaal.
Daarmee maken wij deze stukken toegankelijk voor eenieder die zich wil verdiepen in de geschiedenis van leden van de 1e Poolse Onafhankelijke Parachutistenbrigade en het ontstaan van de vriendschapsbanden tussen Polen en de bevolking van Driel.

Er zijn ook andere projecten. Een daarvan wil ik graag met u delen.
Mateusz Mroz is een van de kleinkinderen van een van de leden van de 1e Poolse Onafhankelijke Parachutistenbrigade. Met zijn project is gisteren het eerste zichtbare resultaat bereikt. Hij heeft er zijn levenswerk van gemaakt de onbekende graven van Poolse militairen te identificeren en in deze regio nog vermiste Poolse militairen op te sporen. Vele jaren speurwerk resulteerde gisteren in een ontroerende bijeenkomst op de Airborne begraafplaats in Oosterbeek.
Daar is nu een van de 6 grafstenen van een onbekende Poolse soldaat vervangen door een steen met een naam. De op 19 september 1944 bij de landing met een glider gesneuvelde Poolse militair Edward Trochim is niet meer vermist en daarmee is bij de nabestaanden jarenlange onzekerheid weggenomen.

Helaas kan Mateusz Mroz vandaag hier niet aanwezig zijn. Graag hadden wij hem aan u voorgesteld. Gezien zijn inzet neem ik aan dat wij in de komende jaren meer van zijn onderzoek zullen vernemen. Dit soort projecten verdienen alle steun die nodig is om ze tot een succes te maken..

Beste veteranen, projecten die de herinnering aan uw inzet borgen maken samen met al bestaande herinneringslocaties duidelijk dat Driel u dankbaar blijft en nooit zal vergeten.

We blijven herdenken, volgend jaar hopelijk weer in aanwezigheid van u en een aantal van uw familieleden.