Toespraak burgemeester, mevr. E. Tuijnman
Beste veteranen, dames en heren,

Vanmorgen was ik bij de herdenking op de Ginkelse Heide, in Ede. Zoals ieder jaar springen daar honderden parachutisten.
Meest met modern, goed bestuurbaar materiaal.
Maar altijd zijn daar ook die halve bollen, waarmee ook de 1ste Poolse Onafhankelijke Parachutisten Brigade, die onder leiding stond van Generaal Sosabowski in die septemberdagen van 1944 heeft gesprongen.
Ik vroeg me af wat er in de hoofden van de manschappen moet hebben gespeeld toen ze daar, boven Driel, uit de betrekkelijke beschutting van hun Dakota’s sprongen. Zonder de moderne communicatiemiddelen waarover wij thans beschikken en hen wellicht iets meer wegwijs hadden kunnen maken.
Afhankelijk van de wind, bij een bewolkte hemel neerkijkend op een onbekend landschap met angst in hun hart voor de vijand. Geen weg terug.
Levende schietschijven.
Boven dit dorp.

Je probeert je dat voor te stellen, je tegelijkertijd realiserend dat dat eigenlijk niet kan, dat dat een onmogelijke opgave is.
De brigade was met een ander doel opgeleid en getraind,
zij zouden Polen bevrijden.
Maar er werd anders voor hen beslist.
Hoe het afliep weet u,
en als ik hiermee mijn toespraak zou beëindigen, zou ik groot onrecht doen aan die meest jonge mensen die de moed hadden gehad zich in te zetten voor de bevrijding van een onbekend land, met onbekende mensen en een onbekende taal.
Maar waar ging het om.
Het werd de strijd tegen onrecht en onderdrukking, tegen honger en uitputting, tegen de beknotting van de menselijke geest, tegen de waanzin van een willekeurig machtsspel dat niets meer met de waarde en waardigheid van een mensenleven te maken had.

Als het resultaat van hun inzet geweest zou zijn, dat er nooit meer oorlog zou zijn, komen we bedrogen uit.
Want nog steeds, een kleine 70 jaar later, waar er nog altijd mensen zijn die het uit eigen ervaring kunnen vertellen wat zij toen hebben meegemaakt, gaan jonge mensen opnieuw de strijd aan tegen onvrijheid, onderdrukking en armoede.
Als wij eruit hebben geleerd, dat het het waard blijft zich in te blijven zetten voor vrijheid, lijkt dat misschien een schrale troost, maar is dat wel essentieel voor ons bestaan.
Een ander gunnen wat wij hebben verkregen mede door de inzet van mannen die gedropt werden boven een onbekend gebied, boven Driel.
De mannen van de 1ste Poolse Onafhankelijke Parachutisten Brigade.
Daar vandaag bij stil te staan, in stille bewondering en verwondering voor hun moed, is wel het minste wat wij voor hen kunnen doen.
Kunnen blijven doen.
Als eerbetoon en blijvende dankbaarheid voor hen die streden voor onze vrijheid en democratie.