Przemówienie z okazji odsłonięcia popiersia Generała Sosabowskiego
Burmistrz P. Hoytink-Roubos
Piątek 18 września 2020

Witam Szanownych Zebranych!

W sposób szczególny chcę powitać generała brygady, pana Grzegorza Grodzkiego, oraz artystę i autora popiersia, pana Martina Abspoela,

Co łączy ze sobą 23 września 2017 i 18 września 2020 roku?

Od dzisiaj daty te zapisują się w podręcznikach historii jako dwa momenty odsłonięcia popiersia generała brygady Stanisława Sosabowskiego. Obie rzeźby są identyczne. Jedna z nich stoi w Warszawie, a druga w Driel. Dzisiejszym odsłonięciem tego popiersia dopisujemy kolejny rozdział ciepłej relacji między Driel, fundacją Driel-Polen i gminą Overbetuwe z jednej strony, a Polską z drugiej strony. „Polacy z Driel” to pojęcie powszechnie znane od września 1944 roku, i pozostanie znane w przyszłości, między innymi dzięki staraniom Fundacji Driel-Polen, za które jestem bardzo wdzięczna jej zarządowi.

Osią relacji mieszkańców Driel z żołnierzami 1. Samodzielnej Brygady Spadochronowej są Cora Baltussen oraz generał brygady Stanisław Sosabowski. Generał był człowiekiem, który nie przebierał w słowach i jasno wyrażał swoją opinię o szansach powodzenia operacji Market Garden. Stracił wielu dobrych żołnierzy, a ostatecznie także swoją pozycję dowódcy. Dopiero po latach zarówno brygada jak i generał zostali zrehabilitowani. Na uroczystości znajduje się sztandar z Orderem Wojskowym Wilhelma, a popiersie generała zdobi Brązowy Lew, który wraz z Orderem Wojskowym Wilhelma został nadany przez królową Beatrix w 2006 roku.

Brytyjscy weterani już wcześniej uhonorowali generała pomnikiem Sosabowski Memorial Appeal, który stoi na Polenplein (Placu Polskim). Z okazji 75. rocznicy operacji Market Garden 2 lipca 2019 roku rada gminy Overbetuwe podjęła decyzję o realizacji i umieszczeniu tego popiersia w Driel. Ze względu na napięty program obchodów rocznicowych w zeszłym roku postanowiono przesunąć jego odsłonięcie na 76. rocznicę operacji Market Garden w 2020 roku, tak by zarówno wydarzenie jak i sam generał otrzymali należną im uwagę. Niestety nie mogliśmy wtedy przewidzieć tego, co nadejdzie: pandemii COVID-19, a przez to upamiętnienia walki Polaków w okrojonej formie: z udziałem zaledwie kilku osób, bez publiczności, a przede wszystkim bez weteranów, po raz pierwszy od 76 lat.

Dlatego dziś odsłonięcie rzeźby odbywa się w obecności tylko kilku osób i bez rodziny Państwa Sosabowskich. Za chwilę odsłonimy to popiersie z nadzieją, że w przyszłym roku będziemy mogli ponownie upamiętnić Polaków tak, jak jesteśmy do tego przyzwyczajeni, i że nadejdzie chwila, w której rada gminy wraz z rodziną Sosabowskich będą mogły złożyć wizytę popiersiu, które dumnie spogląda na dawną kwaterę generała podczas operacji Market Garden: przy ulicy Molenstraat 12 w Driel.

Postawienie statuy generała Stanisława Sosabowskiego nadaje hasłu „Pamiętać –Uświadamiać sobie – Doświadczać” konkretne, namacalne oblicze. Jest to wyraz wdzięczności mieszkańców Overbetuwe za szczególny wkład 1 Polskiej Samodzielnej Brygady Spadochronowej i jej odważnego generała w odzyskanie naszej wolności. To wyraz więzi, którą pielęgnowaliśmy wcześniej, pielęgnujemy obecnie i będziemy pielęgnować w przyszłości.

Dziękuję za uwagę!