Toespraak van de Directeur van het vfonds de heer Ton Heerts
tijdens de opening van het Informatiecentrum: de Polen van Driel
Driel, 18 september 2014

Dames en heren,

Allereerst een warm welkom aan:

  • Alle aanwezige Poolse veteranen: thank you for being here with us!

Dziekuję wam bardzo że jesteśćie tu z nami

  • Aan de Poolse ambassadeur zijne excellentie de heer Borkowski
  • Aan de burgemeester van Overbetuwe de heer van Asseldonk,
  • De vertegenwoordigers van de Stichting Driel-Polen, en alle overige aanwezigen.

Als directeur van het vfonds (nationaal fonds voor vrede, vrijheid en veteranenzorg) voel ik me vereerd, maar ook nederig om hier op deze plek een kort woord tot u te mogen spreken. Vereerd omdat het vandaag een markant moment is: we gaan het informatiecentrum: “De Polen van Driel” openen, en daarmee erkennen we de belangrijke plaats die de Polen in de bevrijding van Nederland hebben gespeeld en krijgen we er ook de nodige informatie over. Dat is mooi en ook goed!

Nederig omdat ik me terdege realiseer dat de rol die we als vfonds hier spelen in het licht van al wat zich hier in Driel, Overbetuwe, De slag om Arnhem en Gelderland heeft afgespeeld in de Tweede Wereld Oorlog een zeer bescheiden rol is. Wij hebben als vfonds niet gezorgd voor 70 jaar vrijheid in Nederland en West Europa, daarbij hebben de hier aanwezige Poolse veteranen van het 1e Poolse Onafhankelijke Parachutistenbrigade wel een essentiële rol vervuld.

Het vfonds vraagt via de initiatieven die wij subsidiëren echter wel aandacht voor al hetgeen in WO2 is gebeurd en het belang van vrijheid: bijvoorbeeld via de Liberation Route, Masterpeace en de Bevrijdingsfestivals op 5 mei.

Dames en heren,

Ik moet u iets bekennen: toen ik voor de eerste keer de aanvraag vanuit de Stichting Driel-Polen voor een bijdrage aan het informatiecentrum onder ogen kreeg heb ik wel even geaarzeld: we doen als vfonds al veel in Gelderland, ook rondom de Slag om Arnhem, de Liberation Route en 70 jaar Operatie Market Garden: bijvoorbeeld via het “Bridge to the liberation concert” komende vrijdag rondom de John Frost Brug, een WACO Glider in Groesbeek, evenementen in Nijmegen en Ede etc. etc. , en niet te vergeten het Vrijheidsmuseum WO2 in oprichting te Nijmegen. Mijn eerste gedachte was toch: moet daar dan ook nog een speciaal informatiecentrum in Driel over de rol van de Polen bij? Wordt het niet allemaal te versnipperd en te veel?

Mijn eerste primaire reactie was nee, maar als je je dan geholpen door het enthousiaste bestuur van de Stichting Driel-Polen verder verdiept in de geschiedenis van WO2 en de rol die de Polen daarin hebben ingenomen moet ik vast stellen dat ik  de WO2 geschiedenis nog niet goed genoeg kende, en was ik er snel van overtuigd dat naast erkenning en waardering voor de Amerikanen, Canadezen en Engelsen ook de Polen veel waardering en erkenning verdienen voor al hun inzet om ons te bevrijden en daardoor ons nu al meer dan 70 jaar vrijheid te gunnen!

Speciaal daarbij was de inzet

  • onder andere de 1e Poolse Pantserdivisie onder aanvoering van generaal Stanislaw Maczek vooral rondom Breda,
  • en de 1e Poolse Onafhankelijke Parachutistenbrigade onder leiding van generaal-majoor Stanislaw Sosabowski, hier in Driel in het hart van de Slag om Arnhem.

Een rol die, zoals ik zojuist memoreerde, ook na de tweede oorlog onderbelicht is gebleven, sterker nog de waardering en erkenning voor de inzet van de Polen is een moeizame strijd geweest.

Mede door de niet aflatende betrokkenheid van de inwoners van Driel, met mensen als Cora Baltussen is uiteindelijk de Parachutistenbrigade met generaal Sosabowski volledig gerehabiliteerd met Militaire Willemsorde en Bronzen Leeuw, maar wel pas in 2006.

Toen ik deze voor mij wat minder bekende geschiedenis van de rol van Polen in WO2 in Nederland tot me had genomen was er dan ook van enige aarzeling geen sprake meer.  Sterker nog het sterkt me in de gedachte dat het Poolse verhaal in Nederland, van WO2, en daarna: want voor Polen kwam in mijn ogen de echte vrijheid pas met de val van de Berlijnse muur op 9 november 1989 (bijna 25 jaar geleden) te belangrijk is om niet te vertellen!

Niet alleen hier in Driel naast de Luisterkei van de Liberation Route met een informatiecentrum in de Kerk, dat niet alleen informatie verschaft over wat er hier in de Twee wereld oorlog heeft plaatsgevonden maar ook inhoud geeft aan een band tussen Driel en de 1e Poolse  Onafhankelijke Parachutisten- brigade met een jaarlijkse herdenking die dit jaar heel speciaal is: overmorgen met onze koning Willem Alexander, de President  van Polen en namens de regering van Nederland de minister van Defensie, maar ook op andere plaatsen in Nederland. Bijvoorbeeld het Maczek museum in Breda. Vermoedelijk kunnen we eind van dit jaar meer zeggen over de plannen met het Maczek museum.

Veteranen, dames en heren, ik rond af

Nogmaals grote waardering voor alle vrijwilligers van stichting Driel-Polen die zich hebben ingezet voor het realiseren van het informatiecentrum: De Polen van Driel.

Laten we de waarde van vrijheid o.a. via dit informatiecentrum overdragen op steeds nieuwe generaties- een continue opdracht, want vrijheid mogen we nooit voor lief nemen!

Tot slot: ambassadeur Borkowski, via u en de veteranen wil ik alle Polen danken voor hun inzet om ons onze vrijheid te geven!

Opdat wij niet vergeten!